Somatische mutaties in semantische dementie
Looptijd: 2017-heden
Het onderzoek
Semantische dementie is een zeldzame vorm van dementie die vaak voor het 65e levensjaar begint, waarbij patiënten geleidelijk het begrip van taal verliezen. Een erfelijke oorzaak wordt slechts zeer zelden gevonden.
Somatische mutaties zijn veranderingen in het erfelijk materiaal (DNA) die in de vroege embryonale ontwikkeling ontstaan en daarom slechts aanwezig zijn in een deel van de cellen of weefsels van het lichaam. Dit type mutaties is eerder gevonden bij ontwikkelingsstoornissen van de hersenen. Over een mogelijke rol bij het veroorzaken van dementie is nog weinig bekend.
Het doel van dit project is om somatische mutaties in de hersenen te vinden, die mogelijk een rol spelen bij het ontstaan van semantische dementie.
Door het DNA van bloed te vergelijken met dat van hersenweefsel van patiënten, kunnen we erfelijke afwijkingen opsporen die alleen in de hersenen voorkomen. Verschillende experimenten in cellen en diermodellen worden vervolgens uitgevoerd om de gevolgen van deze afwijkingen beter te begrijpen en om te bevestigen dat deze een rol spelen bij het ontstaan van de ziekte.
Nieuws: https://www.alzheimer-nederland.nl/nieuws/eerste-genetische-oorzaak-semantische-dementie-gevonden
Belangrijkste resultaten
Inmiddels hebben wij bij twee patiënten met semantische dementie een somatische mutatie in specifieke hersengebieden gevonden. Aanvullende experimenten tonen aan dat deze mutaties inderdaad een schadelijk effect hebben op een belangrijk herseneiwit. Deze bevindingen leiden tot een beter begrip van het ontstaan van semantische dementie.
Lopend onderzoek richt zich op het ontrafelen van de effecten van de gevonden mutaties op eiwitniveau en op de hersenontwikkeling in diermodellen. Daarnaast meten we de globale veranderingen in herseneiwitten bij patiënten met semantische dementie, om verder inzicht te krijgen in de specifieke ziekteprocessen.
Subsidiegevers
- ZonMw
- Alzheimer Nederland
- Gieskes-Strijbis foundation
Samenwerkingspartners
- Afdeling Interne Geneeskunde, Erasmus MC
- Afdeling Klinische Genetica, Erasmus MC
- Center for Neurogenomics and Cognitive Research, VUMC Amsterdam
- Nederlandse Hersenbank (NHB)
Onderzoeksteam
- Prof. dr. John van Swieten, neuroloog
- Dr. Jeroen van Rooij, postdoc/bioinformaticus
- Merel Mol, promovenda
- Shamiram Melhem, laboratoriumanalist
Contact
Publicaties
van Rooij et al., (2020) Somatic TARDBP variants as a cause of semantic dementia. PMID 33155043.
Leden onderzoeksteam
Drs. Merel Mol
PhD student
Specialisme Neurologie
Aandachtsgebied Dementie, erfelijkheid
_______________________________________________________________________________
Opleiding en carrière » 2018-heden: PhD kandidaat Alzheimercentrum, Erasmus MC
» 2017-2018: Arts-assistent afdeling Geriatrie, Spaarne Gasthuis (Haarlem)
» 2010-2017: Geneeskunde, Academisch Medisch Centrum, Universiteit van Amsterdam
_______________________________________________________________________________
Onderwijsactiviteiten » Masterstudenten begeleiding
_______________________________________________________________________________
Onderzoeksprojecten » Erfelijke oorzaken van frontotemorale dementie en de ziekte van Alzheimer
» Somatische mutaties in semantische dementie
Over mij
Mijn onderzoek richt zich op het ontrafelen van de erfelijke oorzaken en ziektemechanismen van verschillende vormen van dementie, zoals de ziekte van Alzheimer en frontotemporale dementie.
Met diverse technieken onderzoeken we het erfelijke materiaal (DNA) van patiënten en hun familieleden, om genetische veranderingen die mogelijk een rol spelen bij het ontstaan van de ziekte in kaart te brengen.
Ook onderzoeken we veranderingen in de herseneiwitten bij reeds overleden patiënten.
Onze bevindingen dragen bij aan een beter begrip van de ziektemechanismen en aan het ontwikkelen van gerichte behandelingen.
Uitgelichte publicaties
✔ Mol, M. O. et al., (2021). Underlying genetic variation in familial frontotemporal dementia: sequencing of 198 patients. Neurobiology of aging, 97, 148.e9–148.e16.
✔ Mol, M. O. et al., (2021). Distinctive pattern of temporal atrophy in patients with frontotemporal dementia and the I383V variant in TARDBP. Journal of neurology, neurosurgery, and psychiatry, 92(7), 787–789.
✔ Mol, M. O. et al., (2021). Novel TUBA4A Variant Associated With Familial Frontotemporal Dementia. Neurology. Genetics, 7(3), e596.
✔ Mol, M. O. et al., (2020). Clinical and pathologic phenotype of a large family with heterozygous STUB1 mutation. Neurology. Genetics, 6(3), e417.
✔ van Rooij et al., (2020). Somatic TARDBP variants as a cause of semantic dementia. Brain : a journal of neurology, 143(12), 3827–3841.
Prof. dr. em. John van Swieten
Emeritus hoogleraar
Specialisme Neurologie
Over mij
Dr. Jeroen van Rooij
Postdoctoraal onderzoeker