Home
Onderzoekslijnen
Onderzoeken
Neuroinflammatie in FTLD

Neuroinflammatie in FTLD

Neuroinflammatie in frontotemporale lobaire degeneratie: een multimodale biomarker studie

Looptijd: 1 juli 2022 - heden

Het onderzoek

Frontotemporale lobaire degeneratie (FTLD) is een verzamelterm voor ziektebeelden waarbij er verlies van cellen en ophoping van eiwitten in de voorste delen van de hersenen is. Hieronder vallen de klinische syndromen frontotemporale dementie (FTD), primaire progressieve afasie (PPA), progressieve supranucleaire paralyse (PSP) en corticobasaal syndroom (CBS). Deze syndromen uiten zich door een combinatie van gedragsveranderingen, taalstoornissen en/of motorische verschijnselen met veel impact op het leven van de patiënt en diens naasten.

Voor de ontwikkeling van een medicijn tegen deze ziektebeelden is het belangrijk om het ziekteproces beter te begrijpen, om zo te kunnen bepalen waar in het ziekteproces ingegrepen moet worden. In deze studie willen we de rol van hersenontsteking (neuroinflammatie) in het ziekteproces onderzoeken. Dit doen we door een combinatie van geavanceerde (7 Tesla) MRI scans en bepalingen in bloed en hersenvocht te vergelijken met bepaalde klinische maten voor ernst en progressie van de ziekte.

Deelnemen?

Wie kan er aan de studie deelnemen?

Patiënten met corticobaal syndroom (CBS), progressieve supranucleaire paralyse (PSP) of de semantische of niet-vloeiende variant primaire progressieve afasie (svPPA of nfvPPA).
Patiënten met de gedragsvariant van frontotemporale dementie (bvFTD) door een erfelijke afwijking.

Wat houdt deelname in?
Deelnemers ondergaan in het LUMC (Leiden) een geavanceerde MRI scan. In het Erasmus MC wordt bloed afgenomen en eventueel een neuropsychologisch onderzoek en/of ruggenprik gedaan.

Interesse?
Dit kunt u doorgeven aan uw behandelend arts.

Subsidiegever

Alzheimer Nederland: Impulssubsidie

Samenwerkingspartners

Radiologie, LUMC
Klinische chemie, Amsterdam UMC
Penn FTD Center, Pennsylvania, Verenigde Staten

Leden onderzoeksteam

Specialisme Neurologie, neuropsychologie

Aandachtsgebied Neuropsychologische diagnostiek, veroudering, vasculair cognitieve stoornissen (VCI), frontotemporale dementie (FTD), primair progressieve afasie (PPA)

_______________________________________________________________________________

Opleiding en carrière » 2015-heden: Klinisch neuropsycholoog, Erasmus MC

» 2010-2014: Opleiding tot Klinisch neuropsycholoog, UMC Utrecht

» 2008-2010: Opleiding tot Gezondheidszorgpsycholoog, UMC Utrecht

» 2004-2009: Promotieonderzoek Diabetes en Cognitie (cum laude), UMC Utrecht

» 2004-2015: Universitair docent, Universiteit Utrecht

» 1997-2002: MSc Psychologie, Universiteit Utrecht

_______________________________________________________________________________

Onderwijsactiviteiten » Dementie-onderwijs binnen het Geneeskunde curriculum

» Frontotemporale dementie binnen de KNP-opleiding

» Diabetes en metabool syndroom binnen de KNP-opleiding

» Stage- en thesisbegeleiding en supervisie van masterstudenten Neuropsychologie, PioG en GioS

_______________________________________________________________________________

Nevenfuncties » Commissie Registratie en Toezicht – FGzPt

» Kamer Specialisten – NVGzP

» Bestuur Stichting Neuropsychologie Nederland

_______________________________________________________________________________

Onderzoeksprojecten » BEAT-IT studie

» TULIPA

_______________________________________________________________________________

Subsidies/awards » 2015: Betto Deelmanprijs, Stichting Neuropsychologie Nederland

» 2012: Nominatie Docenttalentprijs, Universiteit Utrecht

» 2011, 2012: Jong Docenttalentprijs, Universiteit Utrecht

» 2010: Stimuleringsprijs voor cum laude promotie, Girard de Mielet van Coehoorn Stichting

» 2009: Dr. F. Gerritzen Prijs, Nederlandse Vereniging voor Diabetesonderzoek

Over mij

In mijn functie als klinisch neuropsycholoog combineer ik de zorg voor patiënten met wetenschappelijk onderzoek bij patiënten met neurologische aandoeningen zoals dementie en beroerte. Bij klachten van het geheugen, de taal of de concentratie probeer ik door zorgvuldig te kijken, te luisteren en te testen erachter te komen waar de klachten vandaan komen. Daarnaast ontwikkel en valideer ik psychometrische tests om de cognitieve functies nog beter te kunnen meten.

Uitgelichte publicaties

✔ van den Berg E, et al. (2021). Impaired Knowledge of Social Norms in Dementia and Psychiatric Disorders: Validation of the Social Norms Questionnaire-Dutch Version (SNQ-NL). Assessment, in press.

✔ van den Berg E, et al. (2020). Differences in Discriminability and Response Bias on Rey Auditory Verbal Learning Test Delayed Recognition in Behavioral Variant Frontotemporal Dementia and Alzheimer’s Disease. Journal of the International Neuropsychological Society, 26, 918-926.

✔ van den Berg E, et al. (2018). White Matter Hyperintensities and Cognition in Mild Cognitive Impairment and Alzheimer's Disease: A Domain-Specific Meta-Analysis. Journal of Alzheimer’s Disease, 63, 515-527.

✔ Koekkoek PS, Kappelle LJ, van den Berg E, Rutten GE, Biessels GJ. (2015) Cognitive function in patients with diabetes mellitus: guidance for daily care. Lancet Neurology, 14, 329-40.

✔ van den Berg E, et al. (2010). A 4-year follow up study of cognitive functioning in patients with type 2 diabetes mellitus. Diabetologia. 53:58-65.

Lees hier alle publicaties van Esther

Specialisme Neurologie

Aandachtsgebied Bewegingsstoornissen, m.n. parkinsonismen (ziekte van Parkinson, Progressieve Supranucleaire Verlamming (PSP), Corticobasaal Syndroom (CBS), Multi Systeem Atrofie (MSA)). Liquorcirculatieproblematiek, m.n. normal pressure hydrocephalus (NPH)

_______________________________________________________________________________

Opleiding en carrière » 1994-heden: Staflid neurologie Erasmus MC

» 1988-1999: Promotieonderzoek “Dutch Normal Pressure Hydrocephalus Study”

» 1987-1994: Opleiding tot neuroloog Westeinde Ziekenhuis, Den Haag

_______________________________________________________________________________

Onderwijsactiviteiten » Studenten geneeskunde: Bewegingsstoornissen

» AIOS psychiatrie: Algemene neurologie

» AIOS revalidatie, klinische genetica, geriatrie: Bewegingsstoornissen

» Biemond 2020: Bewegingsstoornissen in de psychiatrie

» Nascholing neurologen: Bewegingsstoornissen

_______________________________________________________________________________

Nevenfuncties Bestuurslid werkgroep Bewegingsstoornissen van de Nederlandse Vereniging voor Neurologie

_______________________________________________________________________________

Onderzoeksprojecten » APqMRI

» Genetic Parkinson study

Over mij

Binnen het expertisecentrum PSP-CBS doe ik als neuroloog veel patiëntenzorg. Ik zie mensen die verwezen worden via neurologen of geriaters uit andere ziekenhuizen voor een tweede mening. Via de Parkinson Vereniging en de Nederlandse Vereniging voor Neurologie ben ik betrokken geweest bij de landelijke multidisciplinaire richtlijn ziekte van Parkinson (2020) en de Kwaliteitsstandaard Atypische Parkinsonismen.

Specialisme Neurologie

Aandachtsgebied Frontotemporale dementie (FTD), primair progressieve afasie (PPA) en parkinsonismen

_______________________________________________________________________________

Opleiding en carrière » 2023-heden: Neuroloog

» 2019-heden: Postdoc onderzoeker

» 2016-2022: Arts in opleiding tot neuroloog

» 2014-2016: Artsenfase geneeskunde

» 2010-2015: Promotie “Familial frontotemporal lobar degeneration – phenotypical characterization of presymptatic and clinical disease stages”

» 2005-2009: Doctoraal geneeskunde

_______________________________________________________________________________

Onderzoeksprojecten » Neuroinflammatie in frontotemporale lobaire degeneratie – een multimodale biomarker studie

» Erfelijke oorzaken van frontotemporale dementie en de ziekte van Alzheimer

_______________________________________________________________________________

Subsidie » Impulssubsidie Alzheimer Nederland december 2021

Over mij

In 2015 ben ik gepromoveerd op een MRI-studie in presymptomatische frontotemporale dementie (FTD-RisC). Recent heb ik mijn opleiding tot neuroloog afgerond. Nu combineer ik het werk in de patiëntenzorg met onderzoek naar frontotemporale dementie, primair progressieve afasie en parkinsonismen (PSP en corticobasaal syndroom). Ik ben nu een 7 Tesla MRI studie aan het opzetten om de rol van neuroinflammatie (ontsteking) in het ziekteproces bij deze ziektebeelden te onderzoeken.

Uitgelichte publicaties
✔ Dopper EG, et al. (2014) . Structural and functional brain connectivity in presymptomatic familial frontotemporal dementia. Neurology 8;83(2):e19-26.

✔ Dopper EG, et al. (2016) Cerebral blood flow in presymptomatic MAPT and GRN mutation carriers: A longitudinal arterial spin labeling study. Neuroimage Clin. 3;12:460-5.

✔ Simon-Sanchez J*, Dopper EG*, et al. (2012) The clinical and pathological phenotype of C9ORF72 hexanucleotide repeat expansions. Brain. 135(Pt 3):723-35.

✔ Mol MO, …, Dopper EGP. (2021) Underlying genetic variation in familial frontotemporal dementia: sequencing of 198 patients. Neurobiol Aging 97:148.e9-148.

✔ Mol MO, …, Dopper EGP. (2021) Distinctive pattern of temporal atrophy in patients with frontotemporal dementia and the I383V variant in TARDBP. J Neurol Neurosurg Psychiatry 15.

Specialisme Neurologie, neurowetenschappen

Aandachtsgebied Neuropsychologie, cognitie, frontotemporale dementie (FTD), primair progressieve afasie (PPA), familiaire dementie

_______________________________________________________________________________

Opleiding en carrière » 2020-2023: Opleiding tot klinisch neuropsycholoog

» 2017-2019: Opleiding tot GZ-psycholoog

» 2014-2018: PhD, Erasmus Universiteit

» 2010-2012: Research MSc. Neurosciences (magna cum laude), Vrije Universiteit

» 2008-2010: MSc. Clinical Neuropsychology (cum laude), Universiteit Leiden

_______________________________________________________________________________

Onderwijsactiviteiten » 2019-heden: Docent keuzeonderwijs GZ-opleiding

» 2017-2022: Co-supervisor PhD student

» Supervisor klinische stage >50 masterstudenten Clinical Neuropsychology

» Supervisor >30 scriptiestudenten Clinical Neuropsychology

» 2012-heden: Onderwijs arts-assistenten Erasmus MC

_______________________________________________________________________________

Nevenfuncties » 2020-heden: Redacteur Tijdschrift voor Neuropsychologie

» 2017-heden: Honorary Research Associate, Dementia Research Centre, University College London

» 2016-heden: Lid FTD Expertgroep

_______________________________________________________________________________

Onderzoeksprojecten » Frontotemporale Dementie Risico Cohort (FTD-RisC)

» Genetic Frontotemporal Dementia Initiative (GENFI)

_______________________________________________________________________________

Subsidies/awards » Nederlandse Vereniging voor Neuropsycholgie (NVN) dissertatieprijs 2019

Over mij

Ik werk in een gecombineerde functie als klinisch neuropsycholoog in opleiding en postdoctoraal onderzoeker bij het Alzheimercentrum en FTD Expertisecentrum van het Erasmus MC. Mijn promotieonderzoek was gericht op het vinden van MRI en neuropsychologische biomarkers in de presymptomatische fase van familiaire FTD. In mijn postdoc zet ik deze lijn voort, waarbij ik me vooral focus op de ontwikkeling en validatie van innovatieve biomarkers gevoelig voor de eerste cognitieve veranderingen bij FTD. Sinds 2020 ben ik hoofdonderzoeker bij het FTD Risico Cohort (FTD-RisC) en Genetic FTD Initiative (GENFI).

Uitgelichte publicaties
✔ Jiskoot, L.C. & Papma, J.M. (2021). Als woorden je in de steek laten. Primair progressieve afasie: dementie met (bijna) alleen taalproblemen. Denkbeeld, 33, 34-37.

✔ Jiskoot, L.C., et al. (2020). Primair progressieve afasie: klinische praktijk, knelpunten in de diagnostiek en behandeling, en suggesties voor verbetering en toekomstig wetenschappelijk onderzoek. Tijdschrift voor Neuropsychologie, 15(1), 19-36.

✔ Van den Berg, E., ..., Jiskoot, L.C. (2020). Diagnostische dilemma’s in de neuropsychologische diagnostiek bij gedragsvariant frontotemporale dementie. Tijdschrift voor Neuropsychologie, 15(1), 1-18.

✔ Van den Berg, E., ..., Jiskoot, L.C. (2018). Sociale cognitie bij gedragsvariant frontotemporale dementie: een meta-analyse. Tijdschrift voor Neuropsychologie, 13(2), 81-99.

Lees hier alle publicaties van Lize