ABOARD
A Personalized Medicine Approach for Alzheimer’s Disease
Looptijd: 1 april 2021 – 1 april 2026
Het onderzoek
ABOARD is een onderzoeksproject waar verschillende partijen met elkaar samenwerken aan een toekomst met gepersonaliseerde diagnostiek, predictie en preventie van de ziekte van Alzheimer. Vanuit het Erasmus MC werken verschillende onderzoekers binnen het ABOARD project. Er lopen twee verschillende onderzoeken:
- Cultuursensitieve zorg: hoe kan preventie inclusief en cultuursensitief ingericht worden? Inclusie richt zich in dit geval op culturele achtergrond, mate van gezondheidsvaardigheden en geletterdheid.
- Betere voorspelling van dementie: hoe kunnen we beter voorspellen welke personen het meeste risico hebben op dementie?
Werkwijze cultuursensitieve zorg
Allereerst ontwikkelen wij binnen dit project een best practice, waarbij we gebruik maken van kwalitatieve onderzoeksmethoden. De kennis en vaardigheden van zorgprofessionals van geheugenpoliklinieken die te maken hebben met een diverse patiëntenpopulatie zullen hierin gebundeld worden. Op deze manier krijgen we inzichten in de wijze waarop cultuursensitieve zorg ingericht kan worden. Daarnaast onderzoeken we kennis over en risicofactoren van dementie bij een diverse populatie in Nederland. Door middel van een literatuur review gaan we dieper in op inclusieve dementie preventie trials. Als laatste onderzoeken wij op welke wijze kwaliteit van leven bij een diverse patiëntenpopulatie het beste gemeten kan worden. Tegelijkertijd worden neuropsychologische tests ontwikkeld waarmee dementie tijdig kan worden gedetecteerd bij mensen met een diverse achtergrond.
Werkwijze betere voorspelling dementie
Tegen de tijd dat iemand wordt gediagnosticeerd met de ziekte van Alzheimer, is al vergevorderde schade aan de hersenen opgetreden. Tijdige behandeling, in een vroeger stadium van de ziekte, is dan ook cruciaal om verdere achteruitgang tegen te gaan. Maar hoe ontdekken we nog voordat symptomen optreden wie een verhoogd risico op Alzheimer heeft, en wie niet? Allereerst onderzoeken we of we op beeldvormend onderzoek (MRI scans van de hersenen) betere maten kunnen ontdekken die helpen de voorspelling van dementie te verbeteren. Hierbij gebruiken we ook nieuwe technieken zoals kunstmatige intelligentie om meer informatie uit de beelden te halen. Vervolgens gebruiken we bestaande predictiemodellen als basis en onderzoeken we hoe deze verbeterd kunnen worden met nieuwe informatie, waaronder beeldvormend onderzoek, maar ook genetische risicoprofielen, of bloedbepalingen. Hierbij hebben we ook oog voor de setting (bijvoorbeeld bij de huisarts, of in een academisch ziekenhuis) waarin de data verzameld worden en passen modellen waar mogelijk hierop aan.
Subsidiegevers
- ZonMw
- Health Holland
Samenwerkingspartners
- Pharos
- Migrantenpoli Erasmus MC
Onderzoeksteam
Cultuursensitieve zorg
- Drs. Najoua Lazaar, promovenda
- Drs. Sanne Franzen, postdoc
- Dr. Janne Papma, projectleider
- Prof. dr. Francesco Mattace Raso, promotor
Betere voorspelling dementie:
- Prof. dr. Meike Vernooij, projectleider
- Dr. Frank Wolters, postdoc/projectleider
- Prof. dr. Arfan Ikram, promotor
- Mathijs Rosbergen, MSc, promovendus
- Jacqueline Claus, MD, promovenda
Contact
Meer informatie: https://www.alzheimer-nederland.nl/onderzoek/projecten/aboard
Email "cultuursensitieve zorg":
n.lazaar@erasmusmc.nl
Email "betere voorspelling dementie":
f.j.wolters@erasmusmc.nl
Leden onderzoeksteam
Dr. Sanne Franzen
Neuropsycholoog & onderzoeker
Specialisme Neurologie (Neuropsychologie)
Aandachtsgebied Neuropsychologische diagnostiek; diversiteit
_______________________________________________________________________________
Opleiding en carrière » 2017-2021: Promotieonderzoek cross-culturele neuropsychologische diagnostiek
» 2018: Opleiding tot oplossingsgericht therapeut
» 2013-2014: Masteropleiding Neuropsychologie (UU)
» 2009-2012: Bacheloropleiding Neuropsychologie (UU)
_______________________________________________________________________________
Onderwijsactiviteiten Ik verzorg regelmatig onderwijs over cross-culturele diagnostiek/diversiteit aan professionals werkzaam op geheugenpoliklinieken of als neuropsycholoog.
_______________________________________________________________________________
Nevenfuncties » Informele voorzitter van het European Consortium on Cross-Cultural Neuropsychology (ECCroN)
» Executive committee member Diversity and Disparities PIA ISTAART (2020-2022)
» Commissielid Culturele Diversiteit & Psychologie NIP (2019-2021)
» Voorzitter Culturele Dementiezorg Rotterdam (2017-2021)
_______________________________________________________________________________
Onderzoeksproject(en) » TULIPA studie
» DIVERSE-PD
» ABOARD project
» Project over meten van sociale cognitie bij mensen met een diverse achtergrond
_______________________________________________________________________________
Subsidies/awards » Mede-aanvrager (co-PI) "Intercultural dementia diagnostic and care in the memory clinic" (ZonMw, 2017)
» Mede-aanvrager "Cross-cultural neuropsychological assessment of social cognition" (Université de Paris, 2020)
» Hoofdaanvrager "Gezond Ouder Worden" (Gemeente Rotterdam, 2019, mede-aanvrager in 2017)
» Mede-aanvrager "Development of the Moving GENIE online to support Culturally and Linguistically Diverse family carers of persons living with dementia" (Australian Association of Gerontology, 2021)
» Hoofdaanvrager Research and Education grant: "Promoting equality in health care: dementia diagnostics and care (Erasmus Trustfonds)
Over mij
Als neuropsycholoog probeer ik veranderingen in het denken te meten die optreden na beschadiging van de hersenen. Zo gebruik ik bijvoorbeeld geheugentests om te kijken of mensen informatie nog goed kunnen onthouden.
Mijn onderzoek richt zich vooral op diagnostiek bij mensen met een diverse achtergrond op het gebied van taal, cultuur en/of opleiding, zoals mensen die niet goed kunnen lezen/schrijven en migranten.
Publicaties
U hier alle publicaties van Sanne: www.sannefranzen.nl/publications/
Prof. dr. Francesco Mattace Raso
Hoogleraar Geriatrie
Specialisme Geriatrie
Aandachtsgebied Cardiometabole veroudering, oorzaken van functionele achteruitgang
_______________________________________________________________________________
Opleiding en carrière » 2018: Hoogleraar Geriatrie
» 2006-2021: Opleider Geriatrie
» 2005: PhD Erasmus Universiteit Rotterdam
» 1999: Geriater Erasmus MC
» 1994: Studie Geneeskunde (cum laude)
_______________________________________________________________________________
Onderwijsactiviteiten » Docent curriculum geneeskunde EUR, Bachelor en Master
» Docent Erasmus University College
» Docent postacademic onderwijs AIOS verschillende doelgroepen
» Jaarlijks spreker op verschillende (inter)nationale congressen
_______________________________________________________________________________
Nevenfuncties » Associate editor Age and Ageing
» Member Full Board European Society of Geriatric Medicine
» Reviewer verschillende wetenschappelijke journals (Q1)
» Reviewer fondsen Alzheimer NL, British Heart foundation
_______________________________________________________________________________
Onderzoeksprojecten » PI Screening for Chronic Kidney Disease (CKD) among Older People across Europe (SCOPE)
» PI MPI_AGE project Using Multidimensional Prognostic Index (MPI) to evaluate clinical management of frail, multimorbid, hospitalized older subjects
» PI Training of informal caregivers in elderly care
» PI MusicDECARE(De effectiviteit van muziek bij thuiswonende mensen met dementie)
Over mij
Als geriater borg ik de zorg voor de oudere kwetsbare patiënt met complexe multipathologie. Binnen het Alzheimercentrum Erasmus MC wil ik fungeren als aanspreekpunt voor de oudere patiënt met cognitieve stoornissen, gedragsproblemen en bijkomende functionele achteruitgang. Hierbij is aandacht voor de diagnose, de mogelijke behandelingen en de ondersteuning aan medebehandelaars, patiënten en families.
Publicaties
Lees hier alle publicaties van Francesco
Dr. Janne Papma
Onderzoeker
Over mij
Drs. Najoua Lazaar
PhD student
Specialisme Sociologie
Aandachtsgebied Cultuursensitieve zorg, dementie, migranten
_______________________________________________________________________________
Opleiding en carrière » 2019-2020: Master in Sociology: Social Inequalities
» 2016-2019: Bachelor sociologie
_______________________________________________________________________________
Nevenfunctie » 2022 - heden: Voorzitter Culturele Dementiezorg Rotterdam
_______________________________________________________________________________
Onderzoeksproject » ABOARD
Over mij
Als socioloog binnen het Alzheimercentrum Erasmus MC doe ik onderzoek naar inclusieve en cultuursensitieve diagnostiek en preventie van dementie. Het doel is om onderzoek te doen binnen een groep die een representatieve afspiegeling van de samenleving vormt. De nadruk wordt gelegd op groepen die ondervertegenwoordigd zijn in wetenschappelijk onderzoek. Ook maak ik deel uit van het ABOARD consortium.
Dr. Frank J. Wolters
Arts-epidemioloog
Specialisme Radiologie & Nucleaire Geneeskunde Epidemiologie
Aandachtsgebied Tijdige diagnostiek en preventie van vasculair bepaalde cognitieve beperking en dementie
_______________________________________________________________________________
Opleiding en carrière » 2014-2018: Arts-onderzoeker (Erasmus MC Rotterdam)
» 2016-2017: Visiting scientist (Harvard School of Public Health)
» 2012-2014: Clinical Research Fellow (University of Oxford)
» 2004-2011: Geneeskunde (Universiteit Utrecht)
_______________________________________________________________________________
Onderwijsactiviteiten » Begeleiding van masterstudenten aan het Netherlands Institute of Health Sciences (NIHES) en de geneeskundeopleiding van het Erasmus MC
» Coördinatie onderwijsprogramma binnen het Netherlands Consortium of Dementia Cohorts (NCDC) en de Heart-Brain Connection onderzoeksgroep (HBCx), voor promovendi en postdocs
» Tutoring en coaching van geneeskundestudenten
» Opzet introductiecursus wetenschapsfilosofie in het biomedisch onderzoek, voor alle studenten in het Erasmus MC
_______________________________________________________________________________
Nevenfuncties » Lid van het executive committee van de ISTAART ‘vascular professional interest area’
» Voorzitter van de werkgroep voor Jonge Epidemiologen binnen de Vereniging van Epidemiologie
» Editorial board member voor het International Journal of Stroke
_______________________________________________________________________________
Onderzoeksprojecten » Gepersonaliseerde predictie voor preventie van dementie vanuit de samenleving naar de kliniek (Trustfonds & ABOARD)
» Preventie van beroerte en dementie na een stil herseninfarct (SHINOBI)
» Verband tussen intracraniële arteriosclerose en de ziekte van Alzheimer
» De rol van de hart-brein as in cognitieve beperking en dementie (HBCx)
_______________________________________________________________________________
Subsidies/awards » NWO Veni
» Erasmus Trust Fonds
» Cure Alzheimer’s Fund
» Hartstichting / Dutch CardioVascular Alliance HBCx
» Brain & Behavior Research Foundation
Over mij
Onderzoek doen om de zorg te verbeteren. Daar sta ik voor binnen het Alzheimercentrum. Samen werken wij aan een betere voorspelling van het beloop van cognitieve klachten, om uiteindelijk achteruitgang te kunnen voorkomen. Mijn specifieke aandachtsgebied is het voorkomen van dementie bij cognitieve functieproblemen die ontstaan door schade aan de bloedvaten in de hersenen.
Publicaties
Lees hier alle publicaties van Frank
Prof. dr. Meike Vernooij
Hoogleraar Population Imaging & medisch specialist (Neuroradioloog)
Specialisme Radiologie
Aandachtsgebied Neuroradiologie
_______________________________________________________________________________
Opleiding en carrière » 2017: Hoogleraar Population Imaging
» 2014: Visiting research Massachusetts General Hospital
» 2012: Fellowship neuro- en hoofd-hals radiologie Erasmus MC
» 2011: Radioloog Erasmus MC
» 2009: PhD aan Erasmus MC (cum laude)
» 2002: Geneeskunde EUR (cum laude)
_______________________________________________________________________________
Onderwijsactiviteiten » 2017-2021: Program Director Research Master Clinical Research
» 2015-heden: Chair, written examination committee for European Diploma in Radiology (EDiR)
» 2015-heden: Clinical Technology, BSc track, lectured on Imaging in dementia
» 2015-heden: Teaching residents and fellows at Kyoto Prefectural Hospital, 1-week case based teaching
_______________________________________________________________________________
Nevenfuncties » Voorzitter Diagnostic Committee van European Society of Neuroradiology (ESNR)
» Voorzitter van Written Examination Committee van European Diploma in Radiology, European Board of Radiology
» Editor, Neuroradiology
_______________________________________________________________________________
Onderzoeksprojecten Principal Investigator in ERGO (the Rotterdam Study) en in deze rol betrokken bij een groot aantal onderzoeksprojecten (Amyvasc, ABOARD, SHARED, JPND).
_______________________________________________________________________________
Subsidies/awards » 2018-heden: ZonMW Memorabel: Amyloid imaging in focus (grand total €1,500,000) – role: project leader
» 2016-heden: H2020: EuroPOND (European Progression of Neurodegenerative Disease initiative) - (€5 million total; €800,000 for own research group) – role: WP leader
» 2016-heden: JPND BRIDGET: (BRain Imaging, cognition, Dementia and next generation GEnomics: a Transdisciplinary approach to search for risk and protective factors of neurodegenerative disease) – (€375,000 for Erasmus MC) - role: key investigator
» 2014-heden: Innovative Medical Devices Initiative: Imaging dementia: brain matters (€ 500,0000) – co-applicant
» 2013-heden: BBMRI- Complementation Project (€ 75,000) – principal investigator
» 2013-heden: Medical Research Council, New Investigator Research Grant (£150,000) – co-investigator
Over mij
Als neuroradioloog gebruik ik beeldvormende technieken (o.a. CT, MRI) om voor iedere patiënt tot een zo accuraat mogelijke diagnose te komen, bij voorkeur binnen zo kort mogelijke tijd. Door het intensief combineren van patiëntenzorg met wetenschappelijk onderzoek probeer ik een bijdrage te leveren aan het vergroten van kennis over ontstaan van veel voorkomende neurologische ziekten zoals beroerte en dementie. Ik bestudeer met MRI zowel gezonde populaties als patiënten om hersenveranderingen in normale veroudering en in ziekte op kwantitatieve wijze te bestuderen.
Uitgelichte publicaties
✔ van Arendonk, J., ... & Vernooij, M. W. (2021). Resistance to developing brain pathology due to vascular risk factors: the role of educational attainment. Neurobiology of Aging, 106, 197-206.
✔ Cremers, L. G., ..., Vernooij, M. W. et al. (2020). Structural disconnectivity and the risk of dementia in the general population. Neurology, 95(11), e1528-e1537.
✔ Yilmaz, P., ... & Vernooij, M. W. (2018). Practical Small Vessel Disease Score Relates to Stroke, Dementia, and Death. Stroke, 49(12), 2857-2865.
✔ Akoudad, S., ... & Vernooij, M. W. (2016). Association of Cerebral Microbleeds With Cognitive Decline and Dementia. JAMA neurology, 73(8), 934-943.
✔ Vernooij, M. W. et al. (2009). White matter microstructural integrity and cognitive function in a general elderly population. Archives of general psychiatry, 66(5), 545-553.
Drs. Jacqueline Claus
PhD student
Specialisme Neuro-epidemiologie
Aandachtsgebied Dementie, Ziekte van Alzheimer
_______________________________________________________________________________
Opleiding en carrière » 2014-2021: Geneeskunde Universiteit Leiden
» 2018: Student-onderzoeker afdeling epidemiologie, Harvard T.H. Chan School of Public Health
_______________________________________________________________________________
Onderzoeksprojecten » Predictie van Alzheimer binnen het ABOARD Project
» Dementie en beroerte
Over mij
Als arts-onderzoeker is mijn voornaamste aandachtsgebied het vroegtijdig voorspellen van de ziekte van Alzheimer. Dit doe ik binnen het landelijke ABOARD project, waarin wij niet alleen gebruikmaken van de gegevens uit de Rotterdam Study, maar ook samenwerken met andere centra in heel Nederland. Hiernaast doe ik onderzoek naar de relatie tussen dementie en een beroerte. Vanuit mijn achtergrond als arts hoop ik in de toekomst te kunnen bijdragen aan het voorspellen van uitkomsten die er voor patiënten echt toe doen.
Drs. Mathijs Rosbergen
PhD student
Aandachtsgebied Gepersonaliseerde predictie van de ziekte van Alzheimer
_______________________________________________________________________________
Opleiding en carrière » 2021-heden: PhD student
» 2021-heden: MSc Health Sciences
» 2018-2021: MSc Technical Medicine: Imaging & Intervention
» 2015-2018: BSc Klinische Technologie
_______________________________________________________________________________
Onderzoeksproject » ABOARD
Over mij
Mijn onderzoek focust zich op de zogenaamde gepersonaliseerde voorspelling van de ziekte van Alzheimer. Het doel is hierbij om vroegtijdig mensen te kunnen herkennen die een verhoogd risico hebben op het krijgen van de ziekte van Alzheimer. Aangezien mijn achtergrond binnen de klinische technologie ligt, doe ik dit onderzoek door met behulp van computertechnieken te kijken welke voorspellende kenmerken verborgen zitten in MRI-beelden van de hersenen. Met deze informatie kunnen we vervolgens bestaande voorspellingsmodellen verbeteren.